انسان ها با درک و شناخت توانایی های شان و با به‌کار گیری از این توانایی ها در تولید ابزارها برای پیشبرد زندگی؛ و سپس با عبور از جامعه‌ی بدوی به روستا نشینی و به همین ترتیب به کمک تکنالوژی توانست به زندگی شهری با حقوق و امتیازات شهروندی دست پیدا کند.

سازنده گی و آبادانی با سازماندهی نیرو‌ها در جهت بهبود بخشی و ایجاد سهولت و رفاه آفرینی، از مهندسی ارزش؛ و قسمت مهم از فرصت سازی برای زندگی بهتر به حساب می آیند. پروژه های عمرانی با زیر ساخت های معیاری نه تنها تأمین کننده ی بخشی از نیازهای جامعه است؛ بلکه اساس توسعه و جزء مهمی از زندگی مدرن محسوب می شود.
«هر پروژه برای موفقیت، نیاز به سه عامل زمان، هزینه و کیفیت دارد که باید به صورت درست در مدیریت پروژه به کار گرفته شود. «سید ضیا حسینی،1393،ص 10».

چرخه ی حیات یک پروژه از آغاز با در نظر داشت نیاز ها؛ و در مرحله ی بهره برداری باید طوری به مفیدیت بی انجامد که رضایت مستفید شونده گانی از پروژه را، در پی داشته باشد.

انجمن کاتب با مدیریت تعدادی از پناه‌جویان افغانستانی مقیم دانمارک در کنار برنامه ها و فعالیت هایش در عرصه های دیگر، با ایده ی آبادانی، خلق فضا و فرصتِ بهتر برای زندگی، شش پروژه مهم و مفید شاملی «سه پروژه عمرانی تعمیرمکتب خارتیزک با تمام تجهیزات و برنامه های آموزشی در آن، اعمار بند آب درسنگماشه، اعمار کتابخانه در قریه زیرک » و «سه پروژه ی دیگر شاملی تجهیزات و وسایل برای یک کتابخانه، تطبیق برنامه های بهبود آموزشی در لیسه اناث فیضیه و برنامه آموزشی 14 روزه را زیر عنوان ارتقای ظرفیت برای ۱۰۰ تن از معلمین اناث در ولسوالی جاغوری با حمایت DRC اجرا و به انجام رسانده است.

در این گزارش ضمن بررسی سه عامل مهم زمان، هزینه و کیفیت در تطبیق پروژه ها، به چگونگی مفیدیت آن ها از دید مستفید شونده گانی از پروژه پرداخته شده و پیامد های اجتماعی و اقتصادی آن با توجه به فاکتورهای قدرت سازمانی و توان سازماندهی در جهت رشد، توسعه و در خط آبادانی با بهبود زندگی اجتماعی و زیست انسانی تحلیل و نتیجه گیری شده است.

جامعه ی آماری این گزارش شامل تطبق کننده گان، مستفید شونده گان و دیگر افرادی می شوند که به نحوی دخیل و یا نظاره گر تطبیق و انجام این پروژه ها بوده اند. برای بررسی درست تر با جمع آوری اطلاعات به شکل واقع بینانه از این جامعه ی آماری از روش «نمونه گیری تصادفی» استفاده شده است.

نصرالله توکلی، مسؤول شورای محلی پروژه مکتب خارتیزک: «اطفال ما تا سن کمتر از ۱۲ سالگی نمی توانستند به مکتب بروند، چون نزدیک ترین مکتب به خارتیزک هم حداقل دو الی دو‌‌نیم ساعت فاصله دارد و این راه طولانی باعث شده بود که اطفال زیادی بالای 7سال از رفتن به مکتب باز بمانند».

اعمار مکتب خارتیزک با صنف های معیاری و تجهیزات آموزشی زمینه آموزش و سهولت درس و تعلیم برای اطفال را فراهم کرده است. وی افزود این مکتب ظرفیت پذیرش شاگردان بیشتر را داشته و قابلیت ارتقاء تا به سطح متوسطه و لیسه را نیز دارا می باشد.

صابره عارفی، به عنوان معلمی که در برنامه ی ارتقای ظرفیت برای معلیمین اناث شرکت کرده است می گوید: «با رویکرد جدید تری از درس و تعلیم آشنا شدم، موضوعات مهمی چون میتوت تعلیمی و روش های درسی، حقوق طفل، جلوگیری از رفتار های خشونت آمیز علیه اطفال در مکاتب و موارد دیگر را یاد گرفتیم». خانم عارفی باور دارد که راه اندازی چنین برنامه هایی، در مسلکی شدن معلمین کمک می کند. آگاهی و توانایی معلمین از اینگونه مسایل و روش های درسی، باعث به‌وجود آمدن یک فضای سالم درسی با رفتار انسانی در مقابل دانش آموزان می‌شود.

بسم الله یاوری یکی از ترینرهای برنامه ارتقای ظرفیت ابراز داشت:
«افرادی که بعد از فراغت از صنف دوازده به عنوان معلم ایفای وظیفه می کنند نیاز دارند تا مهارت های اساسی و کاربردی مانند برنامه ریزی درسی و تطبق پلان تدریس، روش های مدرن تدریسی و چگونگی برخورد و رفتار مناسب با دانش آموزان را یاد بگیرند». برنامه ی ارتقای ظرفیت برای معلمین اناث با حمایت DRC و تسهیل کننده گی انجمن کاتب با همکاری شورای داکتران جاغوری در ولسوالی جاغوری تطبیق شد. این پروژه یکی از برنامه های مفید و ارزشمند برای 100 تن از معلمین زن بود که از مکاتب مختلف در این برنامه شرکت کرده بودند. به باور آقای یاوری این پروژه برای مستفید ‌شونده گان، مفید تر از پروژه ی پروموت (پرگرام توسعه رهبری زنان) با حمایت USAID برای زنان بوده است. چون ما عملأ از کار در این بخش با جلب توجه و کسب رضایت مستفید شونده گان به نتیجه ی مطلوب رسیده ایم. در حالیکه بسیاری از پروژه های کلان به شمول پروژه پروموت نتوانیست رضایت اشتراک کنندگان را در قبال داشته باشد. وی افزود: «انتظار ما این است که این برنامه ها در آینده به شکل به‌روز تر و بهتر از گذشته برگزار شود تا معلمین بیشتری از آن نفع ببرند.

در تطبیق این ۶ پروژه در ولسوالی جاغوری به طور مجمعی 20.321.579 افغانی هزینه شده است که تمویل مالی آن را DRC به عهده داشته و تنها در قبال تأمین %15 از کل هزینه، مردم محل و شوراهای محلی و مردم محل مسوولیت گرفته اند. «گزارش انجمن کاتب، ۱6 دسامبر».

در تطبیق این برنامه ها نکته ی مهم و حایز اهمیت این است که این پروژه ها به گونه ی درست و معیاری تطبیق شده و به صورت عملی در بهبود زندگی مردم مفید واقع گردیده است. اما از آنچه در مصاحبه هایم با مردم محل دریافتم، با تأسف اکثریت از مستفید شونده گان از چندگانه گی و چگونه گی تطبیق این برنامه ها چیزی نمی‌دانند و دیدگاهِ مشخصی در مورد آینده، بهبود، رشد و گسترش آن ها ندارند. چون تعریف مشخصی از ارتباطات، شناخت وضعیت با در نظر داشت نیاز ها و خواسته ها به مردم داده نشده و عملأ مردم محل در خلاء معلوماتی قرار گرفته است و تعدادی از مستفید شونده گان، تنها از افراد ارتباطی محلی در تطبیق پروژه ها، سپاسگزاری دارند.

حالا گذشته از این که تقصیر نارسایی ها و نا آگاهی را متوجه فرد، نهاد و یا گروه خاصی بدانیم؛ ضرور می نمایاند که به دنبال پاسخ این سوال باشیم که چرا هزاره ها و ساکنین مناطق مرکزی اکثرأ به جای تمرکز به اهمیت و ضرورت کار نهادی، سازمان یافته و هدفمند؛ به فخر فروشی فردی بیشتر علاقه داشته و تلاش می کنند با سوار شدن بر‌دوش هر موجی به بقای فردی خویش رسمیت و اعتبار بیشتری ببخشند.‍

نبود تفکر برنامه ساز، عدم توانایی در ایجاد زمینه برای کار جمعی، نبود قدرت مدیریت و کار گروهی هدفمند، باعث پراکنده گی بیشتر بین هزاره ها شده و به عنوان یک نقطه ی ضعف بزرگ، مانع روحیه ی مشترک در همکاری و همگرایی گردیده و این کار در مسیر خیلی از نقطه قوت ها چالش ایجاد کرده است.

شناسایی تحکیم روابط و لابی گری از اصول پذیرفته شده و مهم در دهکده جهانی امروز است.

گروه های سازمان یافته و هدفمند که در استفاده از راهبرد ها، درست عمل می‌کنند؛ معمولاً روش خطی رشد و پیشرفت را پیموده و در بهبود روز افزون زندگی موفقیت کسب کرده اند.

انجمن کاتب به عنوان یک سازمان دارایی برنامه و هدف برابر با قواعد و اصول پذیرفته شده در محیط و پیرامون خویش توانسته در لابی گری ها و کسب امتیاز برای مفدیت موفق شود.

این رویکرد برای سایر گروه ها و افراد دارای برنامه و هدف مشترک در یک جهت و مسیر مشخص نیز صادق می باشد.

هزاره ها به عنوان ساکنین و شهروندان فعال در کشور های مختلف هرکدام می‌توانند با استفاده از علمیت خود و یادگیری از تجربه ی دیگران برای تحکیم روابط سازنده و رسیدن به خود شکوفایی فردی و نهادی بهره ببرند.

اما متاسفانه دو عامل باعث شده است که هزاره‌ها چه در داخل کشور و چه در بیرون هنوز هم دچار پراکنده گی و فاقد قدرت مدیریت و سازماندهی باشند.

1- ترجیح فخر فروشی فردی نسبت به روحیه کار جمعی و هدفمند. روند کار و فعالیت اجتماعی بین هزاره ها، اکثرا فرد محور و مقطعی بوده است. نبود دورنمای تعیین شده و مشخص، پراکنده گی و گاهی جبران عقده ها باعث شده است که روحیه ی کار جمعی کمرنگ و در عوض فخر فروشی فردی، برتری طلبی و دانه درشت جلوه دادن در فعالیت ها بیشتر برجسته گردد. و این نتیجه ی جزء ایجاد شکاف های بیشتر و گسترش پراکنده گی نداشته و خود مانع هماهنگی و همدلی شمرده می شوند.

2- نداشتن تجربه و بگروند سیاسی و عدم قدرت مدیریتی و ساختار مندی در فعالیت های شان، مشکل اساسی هزاره ها استند. هزاره ها از حیثیت مشارکت در تنازع قدرت قومی، به عنوان ضلع مثلث قدرت تازه عرض اندام کرده بود و تمام تجربه ی ضلعیت در مثلث قدرت، به بیست سال اخیر محدود می‌شود با این تجربه و تعامل، به اهمیت کار جمعی و سازمان یافته پی نبرده و هنوز با راه و مسیر جداگانه در حرکت است. دوری از منابع ثروت و قدرت به عنوان عوامل ضعف، فقر و در حاشیه بودن هزاره ها شمرده می شوند. و این در حالی است که دیگر گروه های قومی ساکن در کشور بعد از تاریخ جدید و بعد از ۱۴۴۷ تا هنوز قدرت سیاسی، مدیریت منابع اقتصادی و اجتماعی را در اختیار داشته است. و از آن برای دوام و قوام سلطه و قدرت خویش سود برده اند.
بنابراین نیاز جدی هزاره های امروز این است که برای کار جمعی و تقویت قدرت این گروه قومی در سه مرحله اقدام جدی و فعالیت اساسی نمایند.

الف – در کوتاه مدت با ایجاد سازمان های کوچک و انجام کار گروهی و نتیجه بخش در عرصه ی انکشاف و توسعه ی اجتماعی همت گمارند تا به نتیجه مطلوب برسند.
ب ـ در میان مدت با طرح تیوری قدرت و تعریف منافع قومی در قالب منافع ملی کلان با ارزش های ملی گرایی و تأمین حکومت داری خوب با اصالت هویتی در چارچوب های حقیقی و حقوقی آن، سهم فعال در سیستم سیاست و مدیریت در کشور های دوم و لابی گری برای تأمین منافع هزاره ها از طریق ایجاد شبکه های فعال برای تأمین منافع، با تمام نیرو تلاش کنند.

۳- در بلند مدت با گسترش قدرت اجتماعی شبکه یی و استفاده موثر از آن در تأمین منافع سیاسی و نقش گیری جدی در مناسبات قدرت و سیاست کشوری و فرا کشوری بیشتر از پیش تقلا نمایند که در تعیین دورنمای بهتر با ایجاد راهکارهایی توسعه برای جغرافیایی فرهنگی، سیاسی و اساطیری کشور در قالب تأمین منافع کشوری، منطقه ی و جهانی، نقش اساسی ایفا کنند.

آمنه امید
۲۷ حوت ۱۳۹۹ خورشیدی

---

موضوعات مشابه

درخشش از میان آواره گی و مهاجرت اعتیاد؛ چالش کشنده و خاموش